بازتاب کهن‌الگوی مادر در معماری تاریخی ایران براساس آرای یونگ

Authors

  • حسنیه هروی پژوهشگر دکتری، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ایران.
  • عطااله طاهایی استادیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ایران.
  • محمد منصور فلامکی استاد دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ایران.
Abstract:

روان ناخودآگاه جمعی انسان‌ها متشکل از کهن‌الگوهایی است که از طریق انتخاب‌ها، آئین‌ها و رفتار آنها در قالبی نمادین بازتاب می‌شود. یکی از رسانه‌هایی که می‌تواند با بازتاب این نمادها عرصۀ تبلور کهن‌الگوهای روان ناخودآگاه باشد، معماری و از مهم‌ترین کهن‌الگوها، کهن‌الگوی مادر است. بیانمسئله: مادر برای جنس مذکر بار نمادین بیشتری دارد. براساس آرای یونگ، مادر برای جنس مؤنث، جنبۀ واقع‌گرایانۀ بیشتر و برای جنس مذکر وجه نمادین مؤثرتر دارد. از آنجا که معماری تاریخی ایران ظاهراً عرصه‌ای مردانه است، می‌تواند بستر مناسبی برای بازتاب وجوه نمادین کهن‌الگوی مادر باشد. مسئلۀ این پژوهش چگونگی بازتاب نمادهای کهن‌الگوی مادر در معماری تاریخی ایران است. ضرورتپژوهش: بررسی آثار معماری تاریخی ایران غالباً شامل نقدهای سبک شناسانه، فنی، تاریخی و یا رمزگشایی از نمادهای تصویری مبتنی بر دانش نمادشناسی و فرهنگ دینی بوده است که بیشتر بنیانی خردمحور دارند؛ لذا خلأ نقدهای روانکاوانه در معماری ایران مشهود است. هدف: این پژوهش قصد دارد با اخذ رویکردی میان‌دانشی، به مفاهیم بنیادین در معماری تاریخی ایران بپردازد و با خوانشی روانکاوانه جنبه‌های جدیدی را ورای منظر کلی پژوهش‌هایی که تاکنون انجام شده است، فراهم آورد. پرسش: معماری ایران چگونه از ناخودآگاه جمعی تأثیر پذیرفته است؟ مظاهر کهن‌الگوی مادر در معماری ایران کدام‌اند؟ روشتحقیق: تحقیق، کیفی و بنیادین و متکی بر روش توصیفی- تحلیلی است. داده‌ها براساس مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای گردآوری شده‌اند. نتایج: نتایج پژوهش حاکی است که انگارۀ زمین مادر در ناخودآگاه ایرانیان وجه تقدس داشته است. این انگاره در نشانه‌های یونگی کهن‌الگوی مادر در فضاهای معماری و از طریق آمیزش این فضاها با زمین و عوارض آن بروز یافته است. واژگانکلیدی: معماری تاریخی ایران، کهن‌الگوی مادر، یونگ.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بازتاب آرکی‌تایپ‌های مادینه در معماری تاریخی ایران براساس آرای یونگ؛ رمزمادینگی در طرح‌واره‌های ماندالاوار معماری تاریخی ایران

بیان مسئله: باور به ذات مادینۀ هستی و تقدم آیین نیایشی ایزدبانوان در غالب تمدن‌ها پذیرفته شده است. طبق آرای یونگ این باور در قالب آرکی‌تایپ‌های مادینه (آنیما و مادر)، که عامل مؤثر درخلاقیت هنری است، در ناخودآگاه جمعی بشر نهادینه شده و به‌صورت رمزهای مادینه در آثار هنری مختلف تبلور می‌یابد. معماری آمیخته با خلاقیت و مظهری برای ارزش‌ها و باورهایی است که گاه در قالب رمزی بروز می‌ی...

full text

بازتاب مرگ‌اندیشی در معماری ایرانیان

آثار اندیشمندان و متون مقدس از عناصر تأثیرگذار بر سبک زندگی هر جامعه هستند و با فرهنگ، ارتباطی تنگاتنگ برقرار می‌کنند؛ تجلی باورها و اعتقادات فرهنگ‌ها که در آثار اندیشمندان و شاعران جامعه قابل ردگیری است، در آثار هنرمندان نیز خود را ظاهر می‌کنند. ردیابی مفهوم مرگ در فرهنگ کهن ایران به شناختی پیرامون نظر اندیشمندان، شعرا و عرفا که برگرفته از متون مقدس هستند وابسته است.همچنین اندیشۀ صاحب نظران بر...

full text

تجلّی کهن الگوی «مادر مثالی» در حماسه های ملی ایران بر اساس نظریۀ روان شناختی یونگ

مادرمثالی یکی از کهن‏الگوهای مهم نظریۀ روان‏شناختی یونگ است که به شکل شخصیت مادر واقعی، یا در قالب نمادهایی که بر جنبۀ مادرانه‏ دلالت دارند، در آثار ادبی تجلی می‏یابد. حماسه اثری است برآمده از جامعۀ مردسالار که قدرت‏نمایی‏های مردانه در آن بیش از نقش‏ورزی زنان به چشم می‏آید. اما آثار حماسی زیرساختی اسطوره‏ای دارند و بازتابندۀ بسیاری از اساطیر و نمادهایی هستند که به‌طور ناخودآگاه ظهور یافته‏اند. ...

full text

برخی علل اهمیت یافتن صورت های هندسی و بازتاب آن در معماری و شهر‌سازی تاریخی

چگونگی شکل‌گیری برخی صورت‌های هندسی (شکل‌ها و حجم‌ها) به‌عنوان نشانه‌های آیینی مهم یا نماد و بازتاب آنها در فضاهای معماری و شهری موضوع مورد بررسی این پژوهش است. هدف از انجام این پژوهش نخست توجه به علل شکل‌گیری شکل‌های مربع، دایره، مثلث، مکعب، کره و هرم به‌عنوان صورت‌های مهم هندسی و نمادین و سپس بررسی بعضی از بازتاب‌های آنها در فضاهای معماری و شهری است. پرسش‌های تحقیق این است که چرا این ترکیب‌ها...

full text

بازتاب کهن‌الگوهای نظریۀ یونگ در کتاب «من زنده‌ام»

کتابِ من زنده‌ام از آثار پیشگام حوزۀ نشر خاطرات خودنگاشت زنان در دوران اسارت است. شناخت روان‌شناسانۀ ابعاد مختلف کیفیات روحی زنان رزمنده در دوران اسارت، برای افزایش روحیۀ پایداری و استقامت و نیز الگوگیری از این شیرزنان ضروری است. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش تحلیلی ـ توصیفی به روان‌شناسی تحلیلی این اثر بپردازد. هدف این جستار، بررسی و شناخت کهن‌الگوهای نظریۀ یونگ در این روایت است. نتایج پژوهش ن...

full text

بازتاب کهن‌الگوهای روان‌زنانه و روان‌مردانه از دیدگاه یونگ در خانه های سنتی فلات مرکزی ایران

کهن‏الگو در روان جمعی انسان برانگیزانندة اعمال انواع کنش در ذهن معنوی اوست و از آنجا که جوهرة هنر، ذهن و روان آدمی است، مقالة حاضر ارتباط میان روان‌کاوی و معماری را جست‌وجو می‏کند. کارل گوستاو یونگ، مبدع نظریة روان‌شناسی تحلیلی و باسط تئوری کهن‏الگوها، معماری را چونان روان انسان می‏داند. به‌طوری‌که موقن است ابداً پدیده‏ای دست‏ساز بشر موجود نیست که نخست به‏ صورت پندار و خیال در روان نبوده باشد. ش...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 16  issue 75

pages  5- 14

publication date 2019-08-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023